του COOPER BARD
μετάφραση Νίκου Τ.
Πόσο «πράσινα» είναι στη πραγματικότητα τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα; Όπως γνωρίζουμε οι επαναφορτιζόμενες μπαταρίες λιθίου αποτελούν το βασικό στοιχείο για τη λειτουργία των «πράσινων» ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Μεταφράσαμε ένα σχετικό άρθρο από την ιστοσελίδα της Socialist Resurgence: https://socialistresurgence.org/2021/06/02/electric-cars-on-the-road-to-a-green-future
Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν αποτελούν κάποια κατάλληλη μέθοδο για την επίλυση της κλιματικής κρίσης για τον απλό λόγο ότι για τα εξαρτήματα που απαιτούνται για την κατασκευή τους (ιδίως οι μπαταρίες) χρησιμοποιούνται εξαιρετικά ρυπογόνες μέθοδοι παραγωγής. Πρώτον, η διαδικασία παραγωγής τους περιλαμβάνει την εξόρυξη απαραίτητων μετάλλων (όπως λίθιο, κοβάλτιο ή νικέλιο) χρησιμοποιώντας επιβλαβείς για το περιβάλλον μεθόδους. Ειδικότερα το λίθιο συσκευάζεται και αποστέλλεται σε εργοστάσια στην Κίνα που συναρμολογούν μπαταρίες αυτοκινήτων, οι οποίες με τη σειρά τους συσκευάζονται και αποστέλλονται σε εργοστάσια σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό προφανώς συνεπάγεται μεγάλη δαπάνη απορριμμάτων συσκευασίας και κατανάλωση καυσίμων άνθρακα. Δεύτερον, η εξόρυξη σπάνιων μεταλλευμάτων γίνονταν πάντα με εκμετάλλευση της εργασίας στον παγκόσμιο Νότο.
Εταιρείες όπως η General Motors, η Volkswagen και η Tesla διαφημίζουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ως «περιβαλλοντική» λύση. Τελικά, όμως, αυτό αποτελεί απλώς ένα τέχνασμα του μάρκετινγκ. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν μπορούν να επιλύσουν την κλιματική κρίση για πολλούς λόγους, οι περισσότεροι είναι ενδημικοί στη φύση μιας κοινωνίας που εξαρτάται από τα ιδιωτικά αυτοκίνητα και όχι από ποιοτικά μαζικά μέσα μεταφοράς.
Η εξόρυξη του λιθίου και η πάλη για τη γη στη Νεβάδα
Μέχρι πρόσφατα, οι Ηνωμένες Πολιτείες βασίζονταν αποκλειστικά σε πηγές λιθίου στο εξωτερικό, με μερικές από τις μεγαλύτερες εξορυκτικές επιχειρήσεις να βρίσκονται στην Αργεντινή και στη Χιλή.
Τώρα, το κεφάλαιο των ΗΠΑ πραγματοποιεί πολύ μεγάλες επενδύσεις σε τοπικά ορυχεία λιθίου. Μέσα στους πρώτους τρεις μήνες του 2021, η Wall Street πραγματοποίησε επενδύσεις 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ορυχεία, όπως αυτά του Salton Sea ή του έργου Thacker Pass Claystone, και τα δύο στη Νεβάδα. Αυτά υπερβαίνουν κατά πολύ τις επενδύσεις των τριών προηγούμενων χρόνων. Αυτό αντικατοπτρίζει την ανάγκη του κεφαλαίου των ΗΠΑ να διατηρήσει πολύτιμες πηγές μετάλλων καθώς ανταγωνίζεται μεγάλους ανταγωνιστές στη τεχνολογία όπως η ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες. Είναι επίσης ένα σύμπτωμα της αυξανόμενης ζήτησης για ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Στη φύση το λίθιο δεν βρίσκεται στη μεταλλική του μορφή, καθώς αντιδρά πολύ εύκολα με άλλα στοιχεία [2]. Θα πρέπει επομένως, πρώτα να διαχωριστεί η μάζα του λιθίου από τα ορυκτά ή τα άλατα του λιθίου. Το ορυχείο στο Thacker Pass θα εξάγει το λίθιο με την ακόλουθη μέθοδο: Ο άργιλος που σκάβεται από αυτό που είναι ουσιαστικά ένα βουνό προς εκμετάλλευση, θα αναμιγνύεται με 5800 τόνους θειικού οξέος την ημέρα. Η διαδικασία αυτή απαιτεί πάνω από 3200 γαλόνια νερό κάθε λεπτό. Η τοποθεσία, που διαχειρίζεται η Lithium Americas, θα παράγει πάνω από 350 κυβικές γιάρδες αποβλήτων εξόρυξης που θα είναι μολυσμένα με το θειικό οξύ [1]. Τα υπόγεια νερά μπορεί επίσης να μολυνθούν με τοξικά υλικά. Όποιος δηλώνει ότι αυτή είναι μια ασφαλής λύση για το περιβάλλον έχει μια περίεργη αντίληψη για την οικολογία!
Η άλλη συνηθισμένη μέθοδος για την εξαγωγή λιθίου, που εφαρμόζεται στην Salton Sea ή σε μεγάλες δεξαμενές άλμης στη Νότια Αμερική και στη Πορτογαλία, είναι με τη χρήση μιας διαδικασίας εξάτμισης με ηλιακή ενέργεια για να αποσπαστεί το λίθιο από τα άλατα λιθίου. Η διαδικασία αυτή χρησιμοποιεί μεγάλες εκτάσεις και μεγάλες ποσότητες νερού και η χημική μόλυνση του τοπικού πόσιμου νερού είναι ένας κίνδυνος – ειδικά σε ξηρά κλίματα. Για παράδειγμα, προκειμένου να εξασφαλίσει λίθιο για τις μπαταρίες των αυτοκινήτων τους, οι εταιρείες του Ηνωμένου Βασίλειου παραβιάζουν τη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Πορτογαλίας [3]. Ταυτόχρονα οι ίδιες οι δεξαμενές άλμης προκαλούν ανάμεικτες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς είναι τοξικές για πολλούς οργανισμούς, ενώ επίσης ευνοούν κάποιους άλλους.*
Το ορυχείο της Lithium Americas έχει δεχθεί την οργή τόσο των τοπικών κτηνοτρόφων που έχουν υποβάλλει αγωγές, όσο και των φυλών των αυτοχθόνων Fort McDermitt Paiute και Shoshone Tribes, που έχουν υποβάλλει υπομνήματα και διεκδικούν το μέρος, ενώ έχουν διοργανώσει μια πορεία διαμαρτυρίας 273 μιλίων για να προκαλέσουν την αφύπνιση της κοινής γνώμης. Η μόλυνση των υπόγειων υδάτων, η οποία θα μπορούσε να διαρκέσει έως και 300 χρόνια, αποτελεί άμεση απειλή για το πόσιμο νερό ανθρώπων και ζώων. Όπως και με τον Αγωγό 3 στη Μινεσότα [4], το κεφάλαιο των ΗΠΑ, στην προσπάθειά του για κερδοφορία, έχει περιφρονήσει το περιβάλλον και τα δικαιώματα των αυτοχθόνων. Έτσι ενώ ο Αγωγός 3 υπηρετούσε την καπιταλιστική δίψα για πετρέλαιο, η Lithium Americas υπηρετεί την καπιταλιστική δίψα για λίθιο. Η γη υφίσταται τις συνέπειες.
Οι αυτόχθονες Αμερικανοί έχουν εξοικειωθεί πολύ με αυτές τις διαδικασίες και έχουν γίνει η πρωτοπορία του αγώνα για τα περιβαλλοντικά δικαιώματα σε ολόκληρη τη χώρα. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη δεδομένου ότι οι αυτόχθονες πληθυσμοί βρίσκονται πάντα στην πρώτη γραμμή της περιβαλλοντικής εκμετάλλευσης, καθώς η βιομηχανική ανάπτυξη εισβάλλει στη γη τους. Αυτό συνήθως αναφέρεται ως «περιβαλλοντικός ρατσισμός» και επηρεάζει επίσης και τη Μαύρη κοινότητα.
Η Κίνα ως κατασκευαστής μπαταριών
Ο κύριος προμηθευτής μπαταριών για τα αυτοκίνητα της Tesla είναι μια κινεζική εταιρεία που ονομάζεται Contemporary Amperex Technology (CATL), αν και δεν προμηθεύει αποκλειστικά την Tesla και κατασκευάζει μια μεγάλη γκάμα μπαταριών [5]. Η Κίνα διαθέτει μόνο το 5% των παγκοσμίως ταυτοποιημένων αποθεμάτων λιθίου και δεν είναι όλα εκμεταλλεύσιμα με την τρέχουσα τεχνολογία. Από τον Αύγουστο του 2020, παρήγαγε μόνο 1100 μεγατόνους λιθίου για τη παγκόσμια αγορά (3ος παγκόσμιος προμηθευτής), αλλά εισάγει το μεγαλύτερο μέρος του λιθίου από την Αυστραλία, η οποία παράγει 47.000 μεγατόνους (ο μεγαλύτερος παγκόσμιος προμηθευτής). Η Χιλή παράγει 17.000 μεγατόνους (ο 2ος μεγαλύτερος προμηθευτής) [6].
Αυτό για μια εταιρεία όπως η CATL σημαίνει ότι προκειμένου να παράγει μπαταρίες αυτοκινήτου θα πρέπει πρώτα να εισάγει το λίθιο. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι το λίθιο που έχει εξορυχθεί στην Αυστραλία, ας πούμε, θα πρέπει πρώτα να συσκευαστεί για μεταφορά (μετά τη διαδικασία εξόρυξης, που χρησιμοποιεί μια από τις μεθόδους που περιγράψαμε παραπάνω). Μετά πρέπει να μεταφερθεί. Αφού οι μπαταρίες κατασκευαστούν πρέπει στη συνέχεια να μεταφερθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες για να συναρμολογηθούν στο εργοστάσιο της Tesla. Αυτό αναπόφευκτα απαιτεί την καύση ορυκτών καυσίμων.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η απόρριψη των μπαταριών του αυτοκινήτου δεν γίνεται πάντα με περιβαλλοντικά ολιστικό τρόπο. Οι μπαταρίες λιθίου ενδέχεται να απελευθερώσουν τοξικές χημικές ουσίες εάν απλώς θαφτούν σε μια χωματερή. Για να κοιμόμαστε καλά με τα ηλεκτρικά οχήματα, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι κυβερνήσεις παρέχουν κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις ανακύκλωσης για τις μπαταρίες. Στη πραγματικότητα, ακόμη και οι σημερινοί σταθμοί φόρτισης για οχήματα Tesla συνδέονται με τα δίκτυα πόλεων που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα, οπότε η εξοικονόμηση άνθρακα είναι ελάχιστη στην καλύτερη περίπτωση.
Όλα αυτά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν εκτιμούμε την ολιστική επίπτωση των «πράσινων αυτοκινήτων» στο περιβάλλον.
Είναι δυνατή μια πραγματικά πράσινη λύση;
Όλα αυτά εκ πρώτης όψεως μοιάζουν να υπονοούν ότι μια πράσινη οικονομία είναι αδύνατη. Όμως δεν είναι έτσι.
Η κουλτούρα των προηγμένων καπιταλιστικών χωρών βασίζεται στην εικόνα του προσωπικού ιδιωτικού πλούτου και στάτους, και το αυτοκίνητο είναι ο εκφραστής αυτού του πολιτισμού. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό δεν αποτελεί ένα αναπόφευκτο προϊόν της προόδου, αλλά έχει καλλιεργηθεί συστηματικά από τις εταιρείες αυτοκινήτου.
Αυτό οδηγεί με τη σειρά του, μέσα από την άσκηση πολιτικής επιρροής και προπαγάνδας, στην αύξηση της επιφάνειας των ασφαλτοστρωμένων δρόμων και στην χειροτέρευση της ποιότητας των μαζικών μεταφορών, που ενθαρρύνει σε μεγάλο βαθμό τη χρήση των αυτοκινήτων. Όμως, τώρα, καθώς έχει αναπτυχθεί μια νέα περιβαλλοντική συνείδηση, η κριτική θεώρηση των αυτοκινήτων σαν πηγή ρύπανσης από άνθρακα επιβάλλει αναπόφευκτα στις εταιρείες αυτοκινήτων να αλλάξουν τακτική και να ξεκινήσουν την αργή αλλά (για αυτές) απαραίτητη διαδικασία προπαγάνδας για την ενθάρρυνση της αγοράς «πράσινων αυτοκινήτων».
Όπως αποδεικνύεται, αυτό δεν πρόκειται να σώσει το περιβάλλον. Δημιουργώντας νέες καταναλωτικές ανάγκες, θα ανταλλάξουμε τη ρύπανση του άνθρακα με την καταστροφή που προκαλείται από την εξόρυξη λιθίου. Το να αντικαταστήσουμε κάθε όχημα στις Ηνωμένες Πολιτείες με ένα ηλεκτρικό ισοδύναμο θα ήταν άλλη μια ολοκληρωτική περιβαλλοντική καταστροφή.
Επιπλέον, τα ιδιωτικά αυτοκίνητα επιβαρύνουν τους εργαζόμενους που συχνά δεν έχουν άλλες επιλογές μεταφοράς με το κόστος ασφάλισης, το αρχικό κόστος, τις επισκευές, τα καύσιμα και τους φόρους. Όσο πιο φτωχό είναι ένα άτομο, τόσο πιο απαραίτητο και πιο δύσκολα μπορεί να διατηρεί ένα αυτοκίνητο, ειδικά για όποιον ζει εκτός των πόλεων. Χωρίς αυτοκίνητο, ωστόσο, οι επιλογές εργασίας είναι εξαιρετικά περιορισμένες λόγω της έλλειψης μαζικών μέσων μεταφοράς. Επιπλέον, 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο παγκοσμίως σε αυτοκινητιστικά δυστυχήματα (που ισοδυναμεί με μια καταστροφή της 11ης Σεπτεμβρίου για κάθε μέρα), και 38.000 Αμερικανοί πεθαίνουν κάθε χρόνο σε αυτοκινητιστικά [7]. Συγκριτικά, η αεροπορική, σιδηροδρομική και οδική μαζική μεταφορά σκότωσε λιγότερους από 1600 Αμερικανούς το 2019.
Φυσικά, η κοινή χρήση με ενός δημόσιου στόλου αυτοκινήτων μπορεί να μας επιτρέψει να χρησιμοποιήσουμε τα ηλεκτρικά οχήματα που υπάρχουν σήμερα με πιο δίκαιο τρόπο. Οι ΗΠΑ δεν θα χρειαζόταν να παράγουν μπαταρίες λιθίου για 300 εκατομμύρια άτομα, αφού χρειαζόμαστε μόνο 10 εκατομμύρια αυτοκίνητα για να μεταφέρουμε τα άτομα εκεί που πηγαίνουν.
Η πιο αποτελεσματική λύση θα ήταν η παροχή εναλλακτικών υποδομών στα αυτοκίνητα και τα φορτηγά. Πρέπει να κάνουμε μια μετάβαση σε μεθόδους μαζικής μεταφοράς που να είναι πολύ πιο πυκνές από αυτές που βλέπουμε σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ένα λεωφορείο – ντίζελ, υβριδικό ή ηλεκτρικό – μπορεί να μεταφέρει ικανοποιητικά 50 άτομα. Ένα τρένο ή τραμ που συνδέεται με ηλεκτρικό δίκτυο πόλης ανανεώσιμων πηγών θα παρέχει καθαρή μεταφορά σε χιλιάδες ανθρώπους σε όλη τη διάρκεια του έτους. Η μαζική μεταφορά έχει το διπλό πλεονέκτημα ότι είναι πιο προσιτή (και πιο δίκαιη) αλλά και πιο αποτελεσματική. Συγκριτικά, τα τρένα, τα τραμ και τα λεωφορεία απαιτούν λιγότερα και κάνουν περισσότερα.
Η σημερινή εξάρτηση από τις μεταφορές με αυτοκίνητα διαιωνίζει την εξάρτησή μας από τους μεγιστάνες του πετρελαίου και το πραγματικό τους μονοπώλιο στην παροχή ενέργειας. Αντί να επιτρέψουμε σε αυτούς τους καπιταλιστικούς βαρόνους να αναπροσαρμοστούν, θα ήταν προς το συμφέρον των εργαζομένων σε όλο τον κόσμο να απαλλοτριώσουν τις εταιρείες πετρελαίου και αυτοκινήτων – καθώς και τις τράπεζες και ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα – και να χρησιμοποιήσουν τα κεφάλαιά τους για να ανασχεδιάσουν ένα πιο έξυπνο και καθαρό δίκτυο μεταφοράς που να λειτουργεί με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η ανάπτυξη ενός ποιοτικού και ολοκληρωμένου συστήματος μαζικής μεταφοράς δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και θα απαιτήσει χρόνια σχεδιασμού από την ηγεσία μιας κυβέρνησης των εργαζομένων. Αλλά το τελικό αποτέλεσμα θα αξίζει τον κόπο και δεν θα χρειαστεί να ανατινάξουμε βουνά ή να χρησιμοποιήσουμε όλο το γλυκό νερό σε περιοχές με ξηρά κλίματα προκειμένου να «σώσουμε» το περιβάλλον.
Σημείωση
* http://www.lithiummine.com/salt-evaporation-ponds
Αυτό πρέπει να αναμένεται από το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης βιομηχανίας και ιδίως από τα «περιβαλλοντικά» έργα. Η Γη είναι ουσιαστικά ένας υπερ-οργανισμός, που αποτελείται από εκατομμύρια είδη που εξελίχθηκαν με φυσική επιλογή. Είναι αδύνατο για τους ανθρώπους, καθώς προχωρούν, να δημιουργήσουν εντελώς τέλειες συνθήκες για όλες τις πιθανές μορφές ζωής. Αυτό θα ήταν ουτοπικό. Οι δεξαμενές άλμης είναι ένα καλό παράδειγμα για το πώς η φύση μπορεί να ανταποκριθεί στην ανθρώπινη μηχανική, για το καλύτερο ή το χειρότερο. Ορισμένα είδη απειλούμενων θαλάσσιων πτηνών ακμάζουν κοντά σε λίμνες άλμης που δημιουργούνται από τον άνθρωπο. Ωστόσο, αυτές οι δεξαμενές είναι τοξικές για τους περισσότερους μικροοργανισμούς και είναι αφιλόξενες για την επιβίωση των φυτών. Το ανθρώπινο είδος πρέπει να μάθει να δημιουργεί μια νέα σχέση με τη γη ως σύνολο, ώστε να μην καταστρέφει τον εαυτό του και το οικοσύστημα. Τότε οι άνθρωποι θα μπορούν ενεργά να διαδώσουν και να προωθήσουν τη ζωή μαζί με την οικονομική τους δραστηριότητα, αντί να την καταστρέφουν.
Πηγές
[1] https://www.nytimes.com/2021/05/06/business/lithium-mining-race.html NY Times reports on Nevada lithium projects.
[2] http://large.stanford.edu/courses/2010/ph240/eason2/ — A Stanford study of the science behind lithium.
[3] https://www.theguardian.com/news/2020/dec/08/the-curse-of-white-oil-electric-vehicles-dirty-secret-lithium — Conflict between local environmentalists in Portugal and UK lithium capitalists.
[4] https://socialistresurgence.org/2021/01/11/line-3-tramples-the-environment-and-scorns-indigenous-rights/ — Heather Bradford reports on the Indigenous struggle against Line 3.
[5] https://www.mining.com/catl-to-keep-close-eye-on-cobalt-lithium-graphite-suppliers/
[5] https://www.forbes.com/companies/contemporary-amperex-technology/?sh=294074e76333 — Details on CATL
[6] https://investingnews.com/daily/resource-investing/battery-metals-investing/lithium-investing/lithium-production-by-country/ — List of world’s leading current suppliers of lithium.
[7] https://safer-america.com/car-accident-statistics/