Συνδιάσκεψη ΟΚΔΕ-Σπάρτακος 2018, Γιάννης Φελέκης, ΤΠΤ, συμβολή 1
Οι αιτίες της κατάρρευσης του μεταπολεμικού ‘σταθερού’ δικομματικού συστήματος στο δυτικό κόσμο είναι βασικά οι εξής:
α) Οι επαναλαμβανόμενες εναλλαγές και οι επαναλαμβανόμενες διαψεύσεις που οδηγούν σε απογοήτευση, αποχή, αποσυσπείρωση, αγανάκτηση και αμφισβήτηση.
β) Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης υπερσυσσώρευσης και πληθωριστικής έκρηξης (που βαφτίστηκε πετρελαϊκή κρίση) στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Αυτές οι οικονομικές πολιτικές από το ’85 μορφοποιήθηκαν και έγιναν το νέο μονεταριστικό δόγμα του νεοφιλελευθερισμού που λίγο πολύ είχε σαν συνέπεια, παρά τις όποιες εναλλαγές στην κυβέρνηση, η συνταγή για την οικονομία να είναι η ίδια. Αυτό σήμαινε ότι τα πάντα πρέπει να θυσιαστούν για τη σταθερότητα του νομίσματος και την απόδοσή του.
γ) Μετά την κατάρρευση του ‘ανύπαρκτου’ το ’90, η νέα τάξη πραγμάτων και η διπλή παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού. Δηλαδή η παλινόρθωση του καπιταλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο (πλην Β. Κορέας και Κούβας) και η ελεύθερη κυκλοφορία χρήματος και αγαθών παγκόσμια, εξουδετέρωσαν κάθε δυνατότητα κυβερνητικής παρέμβασης σε εθνικό επίπεδο για εξισορρόπηση της οικονομίας.
δ) Τα παραπάνω, υπό την μπαγκέτα του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου δημιούργησαν μεγάλες ανατροπές σε τοπικές οικονομίες, και τα εθνικά κράτη και οι κυβερνήσεις τους έχασαν κάθε δυνατότητα ελέγχου και εξισορροπηστικής ρύθμισης που είχαν στο παρελθόν, είτε ήταν μέρος μιας υπερεθνικής ολοκλήρωσης, όπως η ΕΕ, είτε όχι. Η όλη διαδικασία ευνόησε τους πιο ισχυρούς και καταβαράθρωσε τους πιο αδύναμους, και το αποτέλεσμα είναι στους μεν πρώτους όσο αυξάνονται οι δισεκατομμυριούχοι να αυξάνονται και τα εκατομμύρια των περιθωριοποιημένων, και στους δεύτερους, τους αδύναμους, η εξαθλίωση συνεπικουρούμενη από τους πολέμους και τις πολιτικές άγριας καταστολής, παράγουν την προσφυγική έκρηξη.
ε) Η αριστερά, τόσο στη σοσιαλδημοκρατική όσο και στη σταλινική της εκδοχή, μετά τον πόλεμο και ιδιαίτερα μετά το ΄60, τόσο σε πολιτικό όσο και σε συνδικαλιστικό επίπεδο, αντί να είναι η αντίπαλη εναλλακτική πρόταση στον καπιταλισμό, το έπαιξε συνετός κοινωνικός εταίρος του συστήματος. Δεν έκανε τίποτα ούτε καν για ρεφορμιστικές διεκδικήσεις στο πεδίο της τεράστιας τεχνολογικής επανάστασης που εκτόξευσε στα ύψη την παραγωγικότητα της ανθρώπινης εργασίας, με αποτέλεσμα σήμερα οι καπιταλιστές από τη μία να απαιτούνε να θεσπιστεί το 60-ωρό και από την άλλη να έχουν επιβάλλει τη γενικευμένη επισφάλεια ακόμα και στο δημόσιο τομέα.
Όλες αυτές οι αντιφάσεις που δημιουργηθήκανε από το ντουέτο κρίση και παγκοσμιοποίηση από τη μια και την απουσία μιας υπαρκτής, με σάρκα και οστά, ταξικής εναλλακτικής πρότασης για μια άλλη κοινωνία δίνουν σήμερα τη δυνατότητα στους μέχρι πρόσφατα δουλοκτήτες του πλανήτη βρετανούς καπιταλιστές, που εκτός των άλλων ήταν οι πρώτοι που σπάζοντας κόκκαλα επέβαλλαν τον άγριο νεοφιλευθερισμό, να απαιτούνε την απελευθέρωσή τους από τον ‘πολωνό υδραυλικό’.
Και από την άλλη πλευρά του ατλαντικού, ο μακελάρης του πλανήτη καπιταλισμός των ΗΠΑ, με το ‘America First’ κηρύττει εμπορικό πόλεμο στους πάντες ανατρέποντας διεθνώς κατευναστικές συμφωνίες, όμως και την ίδια την νέα τάξη πραγμάτων και την παγκοσμιοποίηση που εγκαινίασε ως πλανητάρχης ο μπαμπάς Μπους το ’90. Με την απειλή της υπεροπλίας του επιδιώκει να παλινορθώσει μια πρωτόγονη PAX AMERICANA του στυλ ‘ο Τραμπ μιλάει και τα σκυλιά δεμένα’.
Η φασιστική και φασίζουσα άκρα δεξιά στην Ευρώπη, στο συνδυασμό οικονομικής κρίσης και προσφυγικού ζητήματος, βρίσκει γόνιμο έδαφος για να αναπτύξει τις ‘πατριωτικές, φιλόπτωχες, αντιτρομοκρατικές, και αντιφαυλοκρατικές’ ρητορείες της και να προβάλει την ανάγκη ενός φύρερ σωτήρα που θα επιβάλλει την τάξη. Ούτως ή άλλως, πλειοψηφικά η κοινωνία είναι συνηθισμένη στην ανάθεση. Στις μέρες μας βλέπουμε μια κατάσταση στην Ευρώπη όπου η μια χώρα μετά την άλλη να παραδίνεται στα ποικίλα ακροδεξιά μορφώματα, και οι παραδοσιακοί ‘κεντροδεξιοί’ και ‘κεντροαριστεροί’ σχηματισμοί, τουλάχιστον στο προσφυγικό ζήτημα να υιοθετούν την ατζέντα της άκρας δεξιάς προσπαθώντας να περιορίσουν τις διαρροές προς αυτά τα μορφώματα.
Το όραμα για μια άλλη, δίκαιη, αταξική κοινωνία έχει καταρρακωθεί στα μάτια των εκμεταλλευομένων του πλανήτη από τη σοσιαλδημοκρατία και τον σταλινισμό που ανέλαβαν την υλοποίησή του. Η αποκατάσταση αυτού του οράματος θα είναι δύσκολη και χρονοβόρα. Δεν υπάρχει σύντομος δρόμος για κάτι τέτοιο, όση και να είναι η ατομική βιασύνη κάποιων νεοφώτιστων, που θεωρούν ότι η κατάσταση ήταν πάντα η ίδια, και χαίρονται με την ‘αποσταθεροποίηση’, που δυστυχώς επιδεινώνει τον συσχετισμό δύναμης σε βάρος των εργαζομένων. Η συγκεκριμένη αποσταθεροποίηση συμβαίνει στη βάση σαρωτικής αμφισβήτησης και αφαίρεσης κατακτήσεων και δικαιωμάτων δύο αιώνων. Είναι άλλο πράγμα η επαναστατική αισιοδοξία που πατάει σε συγκεκριμένες αντικειμενικές συνθήκες και άλλο να θεωρείς το καλάμι σου αεροπλανοφόρο εξοπλισμένο με διηπειρωτικούς πυραύλους.
Η καταπίεση και εξαθλίωση μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας αναπόφευκτα θα φέρουν και εξεγέρσεις, και ίσος πολύ βίαιες, όπως πχ η αραβική άνοιξη που σάρωσε τον αραβικό κόσμο, αλλά με την απουσία μιας συνειδητής επαναστατικής πρωτοπορίας, άφησε πίσω της τον όλεθρο. Η δημιουργία μιας συνειδητής επαναστατικής πρωτοπορίας, που πρέπει να είναι η πρωτοπορία της τάξης και της κοινωνίας, και όχι πρωτοπορία του εαυτού της, δεν είναι εύκολη ούτε σύντομη. Ιδιαίτερα όταν θεωρούμε οι έχοντες την πρωτοβουλία ότι είμαστε οι μόνοι συνεπείς σεχταριστές, και άρα πάμε καλά, εφόσον όλοι οι άλλοι είναι άχρηστοι.
Το πρόβλημα δεν είναι να διαγράψουμε την κοινωνία και τα κοινωνικά της μορφώματα, πολιτικά, συνδικαλιστικά, κτλ. Αλλά σε πολιτική αντιπαράθεση μαζί τους να τους πείσουμε και να τους αλλάξουμε, κάτι που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την διαμόρφωση των όρων για μια άλλη κοινωνία.
Γιάννης Φελέκης