Συμβολή στην κουβέντα για την Συνδιάσκεψη, Μάνος Σκ.

 Δυο ριζικά διαφορετικά σχέδια για την ΟΚΔΕ-Σπάρτακος

Μάνος Σκούφογλου

Το αντιπολιτευτικό κείμενο της ΤΠΤ θέτει για πρώτη φορά επί τάπητος μια πρακτική αντιπρόταση πολιτικού προσανατολισμού για την οργάνωση, έστω και αν το κάνει με μινιμαλιστικό τρόπο, μέσα σε ελάχιστες φράσεις στο τέλος του κειμένου. Το εναλλακτικό αυτό σχέδιο φωτίζει τα αίτια της επιθετικότητας της ΤΠΤ ενάντια στην πλειοψηφία της οργάνωσης, στην οποία η μόνιμη τάση εξάντλησε την παρέμβασή της μέχρι σήμερα. Οι διαφορετικοί προσανατολισμοί της οργάνωσης και της ΤΠΤ είναι το πραγματικό επίδικο της συνδιάσκεψης, και όχι η μία ή η άλλη επιμέρους διαφορά. Με αυτή την έννοια, η παρούσα συμβολή δεν θα σταθεί καθόλου στη γενική ανάλυση του κειμένου της ΤΠΤ, από την οποία άλλωστε δεν προκύπτουν συγκεκριμένα συμπεράσματα.

Στο τέλος του κειμένου της, η ΤΠΤ περιγράφει το σχέδιό της αφαιρετικά ως εξής:

«Η ΤΠΤ υποστηρίζει ένα περιεκτικό, διαφορετικό πολιτικό σχέδιο συγκρότησης που περιλαμβάνει τις θολές αντικαπιταλιστικές και διεθνιστικές δυνάμεις γιατί βλέπει αντικειμενικά μεγαλύτερα περιθώρια ιδεολογικής και πολιτικής σύγκλισης μαζί τους απ’ ό,τι με τις μεγαλύτερες τάσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ.»

 Για όσους ενδεχομένως αναρωτιούνται, οι «θολές αντικαπιταλιστικές και διεθνιστικές δυνάμεις» προσδιορίζονται από τους συντάκτες του κειμένου λίγο παραπάνω:

«Ο αντικαπιταλιστικός αστερισμός εντός και εκτός ΛΑΕ (Αναμέτρηση, Ανασύνθεση-ΟΝΡΑ, ΑΡΚ, Δικτύωση, Κόκκινο Νήμα) αποτελείται από δυνάμεις με “θολό” προσανατολισμό και μεταβατικό χαρακτήρα. Οι περισσότερες ωστόσο δείχνουν να έχουν επίγνωση αυτού του γεγονότος». 

Για άλλη μια φορά, βεβαίως, φαίνεται ότι το αφαιρετικό αυτό σχέδιο επιδέχεται διαφορετικών ερμηνειών από τα μέλη της ΤΠΤ, γεγονός μάλλον αναμενόμενο δεδομένου ότι η συνεκτική ουσία της τάσης είναι βασικά η αντιπαλότητα προς την πλειοψηφίας της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος και η υπεράσπιση μιας αόριστης παλιότερης, και υποτιθέμενα χαμένης, φυσιογνωμίας της οργάνωσης. Είναι επίσης βέβαιο ότι τουλάχιστον ένα τμήμα της ΤΠΤ θα προσπαθήσει να αρνηθεί το προφανές μήνυμα της πρότασής της, επιμένοντας ότι δεν λένε αυτό που νομίζουμε. Παρόλα αυτά, τόσο οι διατυπώσεις όσο και τοποθετήσεις όπως αυτή του εισηγητή του κειμένου στον πυρήνα κέντρου υποδεικνύουν αυτή τη φορά μια αρκετά συγκεκριμένη κατεύθυνση, που συνίσταται στα εξής: 

α. Στην πρόταση ενός ευρύτερου πολιτικού μετώπου που θα επεκτείνεται σε δυνάμεις με «θολό» προσανατολισμό, δηλαδή στην πολιτική που επί χρόνια προτείνει η δεξιά πτέρυγα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και στην οποία η ΟΚΔΕ-Σπάρτακος αντιτάχθηκε εξαρχής.

β. Στην άμεση ή σταδιακή αποχώρηση από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αφού για την ΤΠΤ υπάρχουν περισσότερα περιθώρια σύγκλισης με τις «θολές» δυνάμεις από ότι με τις βασικές τάσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, τις οποίες άλλωστε το πολιτικό κείμενο της ΤΠΤ κατακεραυνώνει. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αυτό δεν το λέει ευθέως το κείμενο, ωστόσο αφενός έγινε σαφές από την συζήτηση στους πυρήνες, αφετέρου προκύπτει από τη λογική απάντηση στο ερώτημα: τι θα γίνει εάν η ΑΝΤΑΡΣΥΑ αρνηθεί το ευρύτερο μέτωπο που προτείνει η ΤΠΤ, πράγμα ομολογουμένως πάρα πολύ πιθανό;

γ. Στην ένταξη στην «ενδιάμεση» πρωτοβουλία που πάει να διαμορφωθεί από τις δυνάμεις στις οποίες η ΤΠΤ δίνει πλέον προτεραιότητα, και την οποία κατά δήλωσή της ήδη παρακολουθεί ενεργά. Ο κορμός των δυνάμεων αυτών είναι το Δίκτυο και τμήματα της πρώην νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή διασπάσεις της πρώην προεδρική πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ. 

Το παραπάνω σχέδιο θα ήταν καταστροφικό για την ΟΚΔΕ-Σπάρτακος από τακτική άποψη. Επιπλέον, λογοδοτεί σε έναν στρατηγικό προσανατολισμό διαφορετικό από αυτόν της οργάνωσης. Καθώς απελευθερώνεται σιγά σιγά από κάθε υποχρέωση προς την οργάνωση, κι επομένως από την ανάγκη να κρατά ισορροπίες, η ΤΠΤ κάνει αποφασιστικά βήματα προς τη στρατηγική των «πλατιών κομμάτων», δηλαδή των πλατιών συσπειρώσεων επαναστατικών, αντικαπιταλιστικών, «θολών» και ρεφορμιστικών δυνάμεων σε κοινά πολιτικά μέτωπα ή κόμματα. 

Οι «θολές» δυνάμεις

Βεβαίως η ΤΠΤ δεν μιλά τυπικά για «πλατιά κόμματα», αλλά για συσπείρωση «θολών» αντικαπιταλιστικών και διεθνιστικών δυνάμεων. Η διολίσθηση στην πολιτική των πλατιών κομμάτων, ωστόσο, φαίνεται τόσο στη διεύρυνση του όρου «αντικαπιταλισμός» πέραν κάθε ορισμού με κάποιο συγκεκριμένο νόημα, όσο και στην υποβάθμιση της σημασίας της αντιπαράθεσης με τον ρεφορμισμό.

Ας ξεκινήσουμε από το πρώτο. Η ΤΠΤ βλέπει στους νέους προνομιακούς συμμάχους της, που είναι έξω από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ (αλλά μέσα και έξω από  τη ΛαΕ), τα εξής ελκυστικά χαρακτηριστικά: α. ότι είναι αντικαπιταλιστικές, όπως και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, β. ότι μπορούν να εξασφαλίσουν μαζικότερα ακροατήρια από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, η οποία «δεν αναπτύσσει ορατή δράση στην κοινωνία και δεν συσσωρεύει δυνάμεις», γ. ότι είναι διεθνιστικές, σε αντίθεση με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ που χαρακτηρίζεται από «σταλινογενή εθνικισμό» και δ. ότι δεν είναι πολύ σίγουρες για τον εαυτό τους, οπότε μπορεί να επηρεαστούν περισσότερο. Και οι 4 παραπάνω υποθέσεις, ωστόσο, είναι παραπάνω από αμφισβητήσιμες.

Είναι γνωστό ότι η απροσδιοριστία του όρου «αντικαπιταλισμός» έχει επιτρέψει εξαιρετικά διαφορετικές ερμηνείες της διαδικασίας της αντικαπιταλιστικής ανασύνθεσης, την οποία υποτίθεται ότι όλη η 4^η διεθνής υπηρετούσε (πριν μετατοπιστεί στα απλώς «πλατιά» ή «χρήσιμα» κόμματα), περιλαμβανομένης μιας σειράς εγχειρημάτων στα οποία η επαναστατική αριστερά βρέθηκε στην ουρά του ρεφορμισμού, με καταστροφικά αποτελέσματα. Εάν η ΟΚΔΕ-Σπάρτακος έβρισκε μια χρησιμότητα στον όρο «αντικαπιταλισμός», ήταν για να προσδιορίσει την ανάγκη συσπείρωσης δυνάμεων από διαφορετικές παραδόσεις, οι οποίες επομένως δεν θεωρούν η μια την άλλη επαναστατική, αλλά ωστόσο μοιράζονται την ανεξαρτησία από τον ρεφορμισμό και το κράτος, καθώς και την κατανόηση ότι η ανατροπή του καπιταλισμού δεν μπορεί να γίνει με όχημα τη διαχείρισή του. Μια τέτοια συσπείρωση δυνάμεων, η πιο επιτυχημένη μέχρι σήμερα παρά τα πολυάριθμα προβλήματά της, ήταν και είναι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Εάν από την έννοια του αντικαπιταλισμού αφαιρεθεί η ανεξαρτησία από τον ρεφορμισμό, το κράτος και τη διαχειριστική λογική, τότε δεν μένει τίποτα το ουσιαστικό. Η αντικαπιταλιστική αριστερά γίνεται απλώς η αριστερά που είναι ονομαστικά ενάντια στον καπιταλισμό, δηλαδή ουσιαστικά όλη η αριστερά.

Οι δυνάμεις της προεδρικής πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ που προσπαθούν εδώ και 3 σχεδόν χρόνια να προχωρήσουν σε μια διαδικασία ενοποίησης (Δίκτυο, Δικτύωση, ΟΝΡΑ-Ανασύνθεση) και αποτελούν τον κορμό της νέας πρότασης της ΤΠΤ σίγουρα δεν έχουν βγάλει αυτό το συμπέρασμα. Προχωρούν σε μια αναθεώρηση της παλιότερης τακτικής του αντινεοφιλελεύθερου μετώπου και μιλούν για την ανάγκη μιας αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για μια οριακή μετατόπιση. Αυτό που εννοούν είναι ότι όποιος παλεύει ενάντια στον φιλελευθερισμό σήμερα οφείλει να έχει συνείδηση ότι ουσιαστικά παλεύει ενάντια στον καπιταλισμό, πράγμα που παλιότερα πίστευαν ότι θα γίνει περίπου αυτόματα. Ο απολογισμός τους για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι δεν είχε αυτή τη συναίσθηση, για αυτό και δεν προετοίμασε τον κόσμο για σύγκρουση, και ότι υποτίμησε τη δύναμη ενσωμάτωσης που ασκεί το να διαχειριστεί κανείς το κράτος. Δεν αμφισβητούν, όμως, τον ίδιο τον στόχο μιας αριστερής κυβέρνησης που θα διαχειριστεί το κράτος ενάντια στον καπιταλισμό και στον ίδιο του τον εαυτό.Οι θέσεις τους για την εξουσία χαρακτηρίζονται από πλήρη σύγχυση.[1] Η πρότασή τους για την αντιμετώπιση του κινδύνου ενσωμάτωσης μιας μελλοντικής αριστερής κυβέρνησης είναι μάλλονη οικοδόμηση μιας «κοινωνικής αντιεξουσίας»,[2] αποτελούμενης από συνεργατικά εγχειρήματα, δομές αλληλεγγύης κλπ., που θα πιέζει την κυβέρνηση από τα κάτω. Όσο και αν θέλει να παρουσιάζεται ως καινοφανής, η στρατηγική αυτή δεν ξεφεύγει από το πλαίσιο ενός αριστερού ευρωκομμουνισμού.

Το πιο σοβαρό, όμως, είναι ότι από αυτές τις θέσεις προκύπτει και μια συγκεκριμένη μεθοδολογία για το κίνημα, που συνίσταται στον συνδυασμό της αγωνιστικής πίεσης με ένα είδος lobbyingμε τις κυβερνήσεις και τους θεσμούς του κράτους. Τη μεθοδολογία αυτή την έχουμε ζήσει σε πλείστες όσες περιπτώσεις, και δεν έχει αλλάξει καθόλου πριν και μετά την κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ. Από αυτή τη μεθοδολογία προκύπτει και μια χλιαρή κριτική προς τον ΣΥΡΙΖΑ, η οποία δεν είναι άσχετη με τους υλικούς δεσμούς που εξακολουθούν να διατηρούν μαζί του ηγετικά μέλη που χρημάτισαν στο παρελθόν υψηλόβαθμα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, στηρίζοντας τον Τσίπρα μέχρι τις παραμονές των εκλογών του Σεπτέμβρη του 2015.

Ο διεθνισμός των παραπάνω συριζογενών οργανώσεων, αν και πολυδιαφημισμένος από τις ίδιες και υπαρκτός στο επίπεδο των θέσεων, δεν είναι και πολύ δεδομένος στην πράξη. Θα μπορούσαμε να επισημάνουμε την πλήρη συστράτευσή τους με τη Συμφωνία των Πρεσπών, με την οποία το ελληνικό κράτος επισημοποιεί την εθνικιστική του επιβολή στη Δημοκρατία της Μακεδονίας, αλλά αυτό δεν θα έκανε καμία εντύπωση στην ΤΠΤ, μιας και αυτή η ίδια επίσης χειροκρότησε έγκαιρα το σχέδιο Κοτζιά-Τσίπρα, χυδαιολογώντας ενάντια στην πλειοψηφία της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος που επέλεξε να μην απεμπολήσει τις διεθνιστικές της αρχές για χάρη του μικρότερου κακού του κυριλέ κυβερνητικού εθνικισμού έναντι του σκληρού εθνικισμού των μακεδονομάχων. Ας θυμίσουμε όμως κάτι άλλο: η ηγεσία των οργανώσεων αυτών στήριξε μια χαρά τη συγκυβέρνηση με τον ψεκασμένο ακροδεξιό Καμμένο. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ έχει πράγματι αντιφάσεις που προκύπτουν από την επιβίωση αριστερών πατριωτικών παραδόσεων. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν μας φόρεσε καπέλο τον Καμμένο, τον Κατσίκη και τον Κοτζιά, όπως οι διεθνιστές σύμμαχοι της ΤΠΤ.

Όσον αφορά τις υπόλοιπες «θολές» δυνάμεις, η ΤΠΤ χαρακτηρίζει διεθνιστική την Αναμέτρηση, ενώ ταυτόχρονα καταλογίζει στη Μετάβαση δεξιόστροφα λαϊκο-πατριωτικά σχέδια, συγκινητικά ανίδεη για το γεγονός ότι οι ηγεσίες Αναμέτρησης και Μετάβασης είναι συγκοινωνούντα δοχεία, και ότι τα μέλη της Αναμέτρησης στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ συμμετέχουν ακριβώς στη Μετάβαση. Η περίπτωση του Κόκκινου Νήματος είναι κάπως διαφορετική, καθώς πρόκειται όντως για μια τροτσκιστική οργάνωση με διεθνιστικό και αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα. Ωστόσο, είναι σαφές ότι δεν δίνει το Κόκκινο Νήμα το τέμπο στη «θολή» αυτή ανασυνθετική προσπάθεια.

Το επιχείρημα της μαζικότητας είναι ακόμα πιο σαθρό. Το άθροισμα των οργανώσεων της «θολής» ανασύνθεσης υπολείπεται κατά πολύ των δυνάμεων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το κοινωνικό του βάθος είναι σαφώς μικρότερο και η δυναμική του μειώνεται διαρκώς. Σε ορισμένα κινήματα όπως το αντιρατσιστικό μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά στα υπόλοιπα η παρουσία τους είναι πολύ φτωχή. Αν η ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι υπόλογη για το ότι δεν υποδέχτηκε τον όγκο των δυσαρεστημένων του ΣΥΡΙΖΑ, τι μπορεί να πει κανείς για τις ηγεσίες που έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ υπολογίζοντας ότι θα πάρουν μαζί τους τις μάζες, για να γυρίσουν λίγο αργότερα και να δουν την ερημιά που απλωνόταν πίσω από τους ώμους τους. Το εγχείρημα μιας νέας ενωτικής πολιτικής συγκρότησης που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2015 (Δίκτυο, Δικτύωση, ΟΝΡΑ-Ανασύνθεση) βρισκόταν σε τέλμα, μέχρι που οι διασπάσεις του ΝΑΡ και της ΔΕΑ γέννησαν νέες ελπίδες. Και η δυναμική που έδωσαν οι νέες αυτές διασπάσεις όμως φθίνει ήδη, ενώ το να βρεθεί μέσος όρος μεταξύ των διαφορετικών σχεδίων δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Τέλος, η ΤΠΤ ποντάρει στο ότι θα μπορέσει να διαδραματίσει κάποιον ρόλο γιατί οι οργανώσεις στις οποίες απευθύνεται αμφιβάλουν περισσότερο για τον εαυτό τους από τις οργανώσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (και δικαίως, θα προσέθετα). Δεν αδιαφορούμε για τις ταλαντεύσεις αγωνιστών και αγωνιστριών που έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ αναζητώντας κάτι στα αριστερά, όσο και αν η ηγεσία τους δεν μας πείθει για τις προθέσεις της. Επιδιώκουμε κοινή δράση, διάλογο και πολιτική σύγκλιση όπου αυτό είναι δυνατό. Όμως ο τρόπος για να προσελκύσεις ένα τέτοιο δυναμικό στην επαναστατική/αντικαπιταλιστική αριστερά δεν είναι να εγκαταλείψεις ένα υπαρκτό σχέδιο αυτόνομης αντικαπιταλιστικής συγκρότησης πηδώντας στο όχημα της θολής ανασύνθεσης. Χωρίς ένα τέτοιο σχέδιο, είναι μάλλον απίθανο να πειστεί οποιαδήποτε «θολή» δύναμη, απλώς και μόνο από την ατομική σοφία κάποιου τροτσκιστή της ΤΠΤ.

Η επιτυχία της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος τα τελευταία χρόνια είναι ότι κατάφερε να γίνει οργανικό κομμάτι ενός κοινωνικοπολιτικού ρεύματος, της αντικαπιταλιστικής αριστεράς με σημείο αναφορά την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, τις Παρεμβάσεις, τα σχήματα της ΕΑΑΚ και τις αντικαπιταλιστικές κινήσεις πόλης, και ότι αυτό κατάφερε να το κάνει ακριβώς σε ένα περιβάλλον ανασύνθεσης με «σκληρές» οργανώσεις. Δημιούργησε με κόπο σχέσεις και εξόπλισε τα μέλη της με την ικανότητα να συνομιλούν και να αντιπαρατίθενται με τις άλλες οργανώσεις. Το να θυσιάσει τους πραγματικούς δεσμούς και τη φυσιογνωμία που έχτισε για χάρη ευκαιριακών συσπειρώσεων, θολού περιεχομένου και αβέβαιων προοπτικών, θα ήταν καταστροφικό. Γνωρίζουμε τους κινδύνους για μια ενδεχόμενη διάλυση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, όμως οι κοινωνικές της ρίζες κάνουν μάλλον απίθανη μια πλήρη κατάρρευση όλου του χώρου που την έχει ως σημείο αναφοράς, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για τον χώρο της ενδιάμεσης «θολής» ανασύνθεσης.

Η οργάνωση έχει δράσει αρκετές φορές ανεξάρτητα από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, και σε συμμαχία με άλλες οργανώσεις, όταν αυτό χρειάστηκε: ενδεικτικά ας θυμηθούμε τη διεθνιστική πρωτοβουλία για το Μακεδονικό και τα ελληνοτουρκικά, το pride, ή τη μακροχρόνια συμμετοχή μας στις αντισυγκεντρώσεις για τα Ίμια, προτού μπορέσουμε να προσελκύσουμε σε αυτή την υπόθεση και την υπόλοιπη ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Ακόμα και η ανεξάρτητη δράση της οργάνωσης, ωστόσο, ευνοείται από τη συμμετοχή της στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, γιατί της προσδίδει μεγαλύτερο βάρος και εμβέλεια. Το άλμα στο κενό το οποίο προτείνει η ΤΠΤ σημαίνει καταστροφή όλων των δεσμών εμπιστοσύνης που έχει χτίσει η οργάνωση. 

Η ΤΠΤ για τον ΣΥΡΙΖΑ και τον ρεφορμισμό

Όπως είπαμε, όμως, θα αδικούσαμε το σχέδιο της ΤΠΤ αν το αντιμετωπίζαμε ως μια απλή τακτική αντιπρόταση, έστω καταστροφική και άσχετη με την πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα, η αλλαγή τακτικής που προτείνει η ΤΠΤ είναι μια ριζική αλλαγή στάσης απέναντι στον ρεφορμισμό, που έχει πολύ μεγαλύτερες συνέπειες.

Πρώτα από όλα, σημαίνει, και προϋποθέτει, μια διαφορετική στάση απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ (χωρίς να θέλω εδώ να ασχοληθώ με το αν ο ΣΥΡΙΖΑ μετά την κυβερνητική του εμπειρία μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμα ρεφορμισμός ή όχι). Η ενότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ στο κείμενο της ΤΠΤ είναι ένα εκπληκτικό συμπίλημα εντελώς αντιτιθέμενων μεταξύ τους απόψεων: ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ρεφορμισμός αλλά δεν είναι εργατικό-αστικό κόμμα, δεν είναι νεοφιλελεύθερο κόμμα αλλά εφαρμόζει νεοφιλελεύθερες πολιτικές, μεταλλάσσεται αλλά δεν έχει αλλάξει τον ρεφορμιστικό του χαρακτήρα, δεν μπορεί να είναι εταίρος με μια «μηχανιστική» εφαρμογή της γραμμής του ενιαίου μετώπου αλλά δεν αποκλείεται κιόλας η στήριξή του (προφανώς αν η εφαρμογή είναι μη μηχανική). Μέσα σε αυτό τον κυκεώνα, όπου το νόημα διαρρέει σαν από χιλιοτρύπητο λαγήνι, ένα μόνο πράγμα μένει ακλόνητο: ο σεκταρισμός της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ. Φυσικά, η ΤΠΤ αποφεύγει να πει τι ακριβώς σημαίνει αυτό και τι διαφορετικό θα έπρεπε να κάνει η οργάνωση. Ας πούμε, να μην αποφασίσει από σήμερα ότι δεν πρόκειται να δώσει κριτική στήριξη στον ΣΥΡΙΖΑ στις επερχόμενες εκλογές, σε πρώτους ή δεύτερους γύρους; Να μην τον καταγγέλλει τόσο στις ανακοινώσεις της;

Η ΤΠΤ τέλος πάντων βάζει πλώρη για μια μη σεκταριστική πολιτική απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ, και μένει να δούμε τι θα σημάνει αυτό στην πράξη. Εάν, άλλωστε, ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει μέσες-άκρες ρεφορμιστικός, αυτό δεν τον κάνει και τόσο κακό τελικά. Πράγματι, στο κείμενο της ΤΠΤ η κριτική του ρεφορμισμού έχει συμπτυχθεί στο ελάχιστο. Η ΤΠΤ καταγγέλλει τον πατριωτισμό και τη ρωσοφιλία της ΛαΕ, στοιχεία τα οποία, αν και για την οργάνωση δεν είναι κάτι καινούριο, για την ίδια είναι προφανώς μια δυσάρεστη έκπληξη: στον απολογισμό της για την τριετία 2015-2018, τον Φλεβάρη, η ΤΠΤ κατέτασσε την ηγεσία του Αριστερού Ρεύματος (δηλαδή της σημερινής ΛαΕ) στις «επαναστατικές ομάδες» των οποίων «η επιρροή άγγιξε το 30%» στα συνέδρια του ΣΥΡΙΖΑ. Πιθανόν για αυτό όλα τα μέλη της ΤΠΤ που ήταν στην ηγεσία της οργάνωσης τον Σεπτέμβρη τον 2015 υποστήριξαν ότι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ έπρεπε να απευθυνθεί στη ΛαΕ για εκλογική συνεργασία.

Κατά τα άλλα, για την ΤΠΤ το πρόβλημα είναι μια έλλειψη επιτυχημένου παραδείγματος της αριστεράς μέσα στην κρίση, που συνίσταται κυρίως στην αποτυχία των κυβερνήσεων της μπολιβαριανής διαδικασίας, η οποία διαδικασία, ωστόσο, είχε συντελεστεί πολύ πριν την κρίση. Το ότι ο παλιός και νέος ρεφορμισμός στην Ευρώπη βρέθηκε σε έναν σκασμό κυβερνήσεις, τις οποίες υποστήριξε κατά κανόνα και η 4^η Διεθνής ως επακόλουθο της στρατηγικής των «πλατιών κομμάτων», δεν φαίνεται να έχει για την ΤΠΤκαμία σχέση με τη στρατηγική αποτυχία της αριστεράς στην κρίση. Η υποστήριξη των τμημάτων της 4^ης στις σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις σε Ισπανικό Κράτος και Πορτογαλία, ας πούμε, αναφέρεται με ελαφρότητα ως μια ασθενής μεταρρυθμιστική προσπάθεια που ωστόσο έχει κοινωνική απήχηση. Δεν είναι δα και καταστροφή, σαν τον σεκταρισμό της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος και της διεθνούς Πλατφόρμας που υποστηρίζει η πλειοψηφία της!

Η κριτική στον ρεφορμισμό δεν λείπει βέβαια τυχαία. Ο λόγος είναι ότι το «περιεκτικό» σχέδιο της ΤΠΤ χωράει ρεφορμιστικές ή μισορεφορμιστικές δυνάμεις. Ακολουθώντας τις αναλύσεις της 4^ης Διεθνούς, τις οποίες υπενθυμίζουμε ότι η ΤΠΤ υποτίθεται ότι δεν ψήφισε παρότι σήμερα εμφανίζεται ως ο νόμιμος αντιπρόσωπος της πλειοψηφίας της 4^ης στη Ελλάδα, η ΤΠΤ θέτει ως προτεραιότητα μια γενική ανασυγκρότηση των εκπροσωπήσεων της εργατικής τάξης, στο πλαίσιο της οποίας η διαπάλη με τον ρεφορμισμό είναι προφανώς προς το παρόν πολυτέλεια:

«Είτε ο ΣΥΡΙΖΑ επιβιώσει ως κόμμα εξουσίας στην περίοδο πολιτικής αναδιάταξης που έχουμε μπροστά μας είτε όχι, υπάρχει χώρος για έναν πόλο των ταξικών συμφερόντων της εργατικής τάξης μέσα στο σημερινό αστικό πολιτικό σύστημα.» 

Ο παραπάνω χρησμός δείχνει ανάγλυφα το πόσο έχει χαλαρώσει η κριτική της ΤΠΤ στον ρεφορμισμό, ο οποίος μπορεί κατά τα λεγόμενά της να εκφράσει τα ταξικά συμφέροντα της εργατικής τάξης, και μάλιστα μέσα στο σημερινό αστικό πολιτικό σύστημα. Για ποιον λόγο θα έπρεπε μια επαναστατική οργάνωση να απέχει από έναν τέτοιο πόλο;

Ακόμα πιο διαφωτιστικό για τις συγκεκριμένες προθέσεις της ΤΠΤ είναι το απόσπασμα στο οποίο γίνεται κριτική στη Μετάβαση (παρεμπιπτόντως, η ΤΠΤ θεωρεί πως η Μετάβαση ενίσχυσε τη θέση της στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, πράγμα το οποίο προφανώς λέει στην τύχη, αφού οι εκλεγμένοι της Μετάβασης στην 4^η Συνδιάσκεψη είναι λιγότεροι από το άθροισμα των εκλεγμένων των δύο συνιστωσών της, της ΕΠΠΔ και της μειοψηφίας του ΝΑΡ, κατά την προηγούμενη θητεία):

«Η πολιτική της, ουσιαστικά σύμπλευσης με τη ΛΑΕ, είναι από τη δική μας σκοπιά μια δεξιόστροφη πολιτική, όχι γιατί βλέπει την ΑΝΤΑΡΣΥΑ ως μεταβατικό πολιτικό εγχείρημα προς μια άλλη πολιτική ενότητα, ούτε γιατί επιδιώκει ένα ευρύτερο εκλογικό μέτωπο με τη ΛΑΕ, αλλά γιατί επιδιώκει αυτούς τους στόχους σε μια πολιτική και προγραμματική βάση παρόμοια με εκείνη της ΛΑΕ, ένα αντιιμπεριαλιστικό πατριωτικό μέτωπο.» 

Προφανέστατα, λοιπόν, μια εκλογική συνεργασία με τη ρεφορμιστική ΛαΕ δεν είναι και κακή ιδέα, αρκεί να μη γίνει στη βάση του εθνικισμού της ΛαΕ. Το πώς γίνεται να αποφευχθεί αυτό προσωπικά δεν το γνωρίζω. Ωστόσο, η ΤΠΤ βρίσκει την ευκαιρία να στείλει στους νέους συμμάχους τους το καθησυχαστικό σήμα ότι είναι και η ίδια, όπως και αυτοί, υπό προϋποθέσεις υπέρ της ενότητας όλης της αριστεράς. Εδώ ακριβώς βρίσκεται μια από τις κεντρικές διαφορές της με την πολιτική της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος, η οποία θεωρεί σήμερα κομβική την πολιτική και οργανωτική ανεξαρτησία της αντικαπιταλιστικής (με την έννοια που ανέφερα παραπάνω) αριστεράς από τον ρεφορμισμό, παράλληλα με την πλατιά κοινή δράση όλων των αγωνιζόμενων δυνάμεων στο κίνημα. Η στρατηγική διαφορά ρεφορμισμού και επαναστατικής αριστεράς δεν αφορά θεωρητικά ενδεχόμενα στο μέλλον, αλλά αποτυπώνεται στα τραγικά αδιέξοδα ακριβώς της εποχής μας, περιλαμβανομένης της καταστροφικής εμπειρίας ΣΥΡΙΖΑ. 

Η ΤΠΤ και ο απολογισμός της μνημονιακής εποχής

Η ΤΠΤ, άλλωστε, έχει προετοιμαστεί να μιλήσει με τους νέους της προνομιακούς συμμάχους της «θολής» ανασύνθεσης κατασκευάζοντας εκ των υστέρων την αφήγησή της για τη μνημονιακή εποχή και τους αγώνες στην Ελλάδα, στον απολογισμό που προαναφέραμε,[3] και τον οποίο κατέθεσε στο συνέδριο της 4^ης Διεθνούς τον Φλεβάρη. Εκεί η ΤΠΤ κατακεραυνώνει τη δική μου συμβολή,[4]  που ισχυρίζεται ότι η εκλογική εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ δεν συμπίπτει με την άνοδο, αλλά με την κάμψη του μαζικού κινήματος η οποία επήλθε μετά τον Φλεβάρη του 2012, και ότι η υπόσχεση της αναίμακτης απαλλαγής από τη λιτότητα δια της ψήφου στην αριστερή κυβέρνηση δεν ήταν άσχετη με την καθίζηση του κινήματος. Αντίθετα, η ΤΠΤ πιστεύει ότι το κίνημα εξακολουθούσε να ανεβαίνει μέχρι τον Γενάρη του 2015, φέρνοντας τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, γεγονός που τέλος πάντων δικαιολογεί κάπως και την στήριξή του από την Διεθνή (όπως και τη συμμετοχή των νέων συμμάχων της ΤΠΤ, που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μια χαρά έκαναν και συμμετείχαν στον ΣΥΡΙΖΑ μέχρι και το δημοψήφισμα, στηρίζοντας και την πρώτη του κυβέρνηση). Ως τεκμήριο, η ΤΠΤ επικαλείται «τη γενική απεργία του Οκτώβρη του 2013», όπου εμφανίστηκαν «έμβρυα προεπαναστατικών καταστάσεων». Τότε ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ήδη πρώτος στις δημοσκοπήσεις, και ταυτόχρονα το κίνημα ήταν στα καλύτερά του, άρα η ΤΠΤ απέδειξε πόσο λάθος ήταν η αφήγησή μου.

Εδώ ωστόσο προκύπτει ένα πρόβλημα: ο αναγνώστης ξύνει το κεφάλι του, καθώς δυσκολεύεται να θυμηθεί την προεπαναστατική απεργία του Οκτώβρη του 2013. Δεν χρειάζεται να φοβάται για το μνημονικό του όμως. Η απεργία αυτή απλώς δεν υπήρξε ποτέ. Κατά σατανική σύμπτωση, μάλιστα, τον Οκτώβρη του 2013 δεν έγινε καμία γενική ή κλαδική απεργία (και η μόνη απεργία γενικώς ήταν αυτή των διοικητικών στα πανεπιστήμια που συνεχιζόταν από τον Σεπτέμβρη). Προφανέστατα η ΤΠΤ έχει μπερδέψει τον Οκτώβρη του 2013 με τον Οκτώβρη του 2011, όταν πράγματι σε διάστημα 40 ημερών υπήρξαν μόνο 3 μέρες  χωρίς απεργία. Ο Οκτώβρης του 2011, ωστόσο, ήταν πριν το ορόσημο του Φλεβάρη του 2012. Ο ΣΥΡΙΖΑ τότε περιοριζόταν ακόμα σε φτωχά μονοψήφια ποσοστά στις δημοσκοπήσεις.

Η ΤΠΤ εξακολουθεί και σήμερα να εξωραΐζει τον προκυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ, χαϊδεύοντας τα αυτιά των νέων του συμμάχων:

«Το ΚΚΕ ξεπεράστηκε από το ΣΥΡΙΖΑ στη διάρκεια του κινήματος αντίστασης της περιόδου 2009-2015 λόγω της ηττοπάθειάς του και της αδυναμίας του να παίξει πρωτοπόρο ηγετικό ρόλο.»

Για την ΤΠΤ, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε πρωτοπόρο ηγετικό ρόλο στο κίνημα αντίστασης της περιόδου 2009-2015. Η ΟΚΔΕ-Σπάρτακος εξακολουθεί να επιμένει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε πάντα ένα κόμμα με ασθενική πραγματική παρέμβαση στα κινήματα, προσηλωμένο στον στόχο του να τα εκπροσωπήσει εκλογικά και να υποκλέψει τη δυναμική τους. Το γεγονός ότι αυτό το κατάφερε, οδηγώντας τελικά και το κίνημα σε παράλυση, είναι σημαντικό πρόβλημα και έχει να κάνει και με τις ανεπάρκειες των άλλων ρευμάτων (ΚΚΕ, αντικαπιταλιστική αριστερά, αναρχία), που κατά κανόνα είχαν και μεγαλύτερη πραγματική παρέμβαση στο δρόμο. Πρέπει να σκεφτούμε γιατί συνέβη αυτό. Πρώτα από όλα,όμως, πρέπει να είμαστε σαφείς απέναντι στη μυθολογία του ΣΥΡΙΖΑ: ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο δεν έπαιξε πρωτοπόρο ρόλο στο εργατικό κίνημα, αλλά αντιθέτως έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην κατάπνιξή του. 

Ένα πρωτότυπο ή ένα πολύ παλιό σχέδιο;

Η ΤΠΤ καταμαρτυρεί στην πλειοψηφία της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος ότι «η αριθμητική ανάπτυξη και η πολιτική επιρροή της αποτελεί την απόλυτη κατάρριψη» των εκτιμήσεών της, και ότι η οικοδόμηση της Πρωτοβουλίας για μια ΑΝΤΑΡΣΥΑ Αντικαπιταλιστική και Επαναστατική είναι μια «ασήμαντη συμβολή στην ταξική πάλη», τη στιγμή μάλιστα που αναμέναμε «εξεγερσιακά» φαινόμενα. Είναι εντυπωσιακή η αυτοπεποίθηση της ΤΠΤ όταν καταλογίζει στους άλλους ισχνή αριθμητική ανάπτυξη, με δεδομένες τις δικές της επιδόσεις. Αναρωτιέται κανείς πόσο περισσότερο συνέβαλε η ΤΠΤ στο καθήκον που είχε θέσει στον εαυτό της, την ανασυγκρότηση της συνείδησης της εργατικής τάξης και της επαναστατικής αριστεράς.

Χωρίς δυσκολία παραδεχόμαστε ότι δεν προκαλέσαμε εξεγερσιακά φαινόμενα, ούτε και συμβάλαμε σε κάποια επανάσταση. Θα πρέπει να αναγνωρίσει κανείς ότι αυτή η κριτική μπορεί να γίνει στη συντριπτική πλειοψηφία των οργανώσεων που αναφέρονται στον επαναστατικό μαρξισμό από τότε που αυτός υπάρχει. Πραγματικά, έχουμε πάρα πολλά να κάνουμε, και δεν κρύβουμε τις ανεπάρκειές μας. Η ΟΚΔΕ-Σπάρτακος, ωστόσο, κατάφερε με τις μικρές της δυνάμεις να σταθεροποιήσει και να διευρύνει την επιρροή της εντός της αντικαπιταλιστικής/επαναστατικής αριστεράς, της οποίας έχει κατακτήσει το δικαίωμα να θεωρείται οργανικό μέλος. Το γεγονός ότι δεν παρασύρθηκε σε καμία στιγμή από τον ΣΥΡΙΖΑ και ότι διαχωρίστηκε έντονα και δημόσια από τη στήριξη που του παρείχε η 4^ης Διεθνής δίνει στην ΟΚΔΕ-Σπάρτακος την απαραίτητη αξιοπιστία για την επόμενη μέρα. Η φοιτητική ομάδα έχει ανασυγκροτηθεί στις νέες δύσκολες συνθήκες παρέμβασης στα πανεπιστήμια, και η οργάνωση προσελκύει έναν έστω μικρό αριθμό συνδικαλιστών σε εργασιακούς χώρους. Σε μια δύσκολη περίοδο για τις οργανώσεις της αριστεράς, η οργάνωση καταφέρνει να ενισχύεται αριθμητικά. Έχτισε την ΠΑΑΕ σε ισότιμη βάση με συντρόφισσες και συντρόφους της ΑΝΤΑΡΣΥΑ που προέρχονται από άλλα ρεύματα. Πήρε κινηματικές πρωτοβουλίες εντός και εκτός ΑΝΤΑΡΣΥΑ, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, και δεν απουσίασε από τα βασικά κινηματικά μέτωπα. Ο λόγος της οργάνωσης έχει γίνει πιο διακριτός και η λειτουργία της είναι σταθερά δημοκρατική. Και, κυρίως, έχει ένα κεκτημένο και κατανοητό σχέδιο.

Στον αντίποδα, η ΤΠΤ υπόσχεται να αναμετρηθεί με τα «πρωτότυπα» καθήκοντα της περιόδου, προτείνοντας ωστόσο μια κάθε άλλο παρά πρωτότυπη συνταγή: την επιστροφή στην αθωότητα της ανασύνθεσης πριν την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση. Η σημερινή ανασύνθεση που προτείνει μοιάζει θλιβερά με τον πάλαι ποτέ Χώρο Διαλόγου και Κοινής Δράσης της Αριστεράς, που κατέληξε στον ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο από την άποψη της πολιτικής λογικής, αλλά επίσης και από τη σύνθεση των συγκεκριμένων προσώπων. Σε μια περίοδο όπου η καταστροφική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ και της πολιτικής ουράς της πλειοψηφίας της διεθνούς αντικαπιταλιστικής αριστεράς προς τον ρεφορμισμό θα έπρεπε να οδηγεί σε αντίθετα συμπεράσματα, η ΤΠΤ αναπροσανατολίζεται προς την πιο τετριμμένη τρέχουσα αριστερή πολιτική: την «περιεκτική» ανασύνθεση όλης της αριστεράς και τα «θολά» πλατιά κόμματα.