Βιβλιοθήκη
Παγκόσμια Συνέδρια
Η οικολογική προβληματική πρέπει να γίνει συστατικό στοιχείο του λόγου και του προγράμματος της αντικαπιταλιστικής αριστεράς.
Θα πρέπει να γίνει πλέον κατανοητό ότι βασικό στοιχείο της κρίσης του ύστερου καπιταλισμού είναι ότι η οικονομική κρίση συνοδεύεται από μια βαθιά οικολογική κρίση.
Η οικολογική κρίση, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, έχει άμεση σχέση με τη γενίκευση της χρήσης του πετρελαίου και με την ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας που τροφοδοτήθηκε από την εντατικοποίηση της γεωργίας. Η καταλήστευση των φυσικών πόρων του πλανήτη για την αύξηση του ποσοστού κέρδους διαταράσσει τους γεωχημικούς κύκλους της φύσης και οδηγεί στην οικολογική κρίση που η κυριότερη έκφρασή της είναι το τρίπτυχο κλιματικές αλλαγές – πανδημίες – (μαζικός) αφανισμός ειδών. Η οικολογική κρίση αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της καπιταλιστικής κρίσης.
Οι αλλαγές στο κλίμα θα επιδεινώνονται όσο η κρίση του καπιταλισμού θα βαθαίνει και όσο ο υποκειμενικός παράγοντας για την ανατροπή αδυνατεί να συγκροτηθεί δίνοντας λύση. Σε τελική ανάλυση η έκβαση της οικολογικής κρίσης και η άμεση έκφανσή της, οι «κλιματικές αλλαγές», εξαρτώνται από την έκβαση των ταξικών συγκρούσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Τα τελευταία χρόνια, οι αστικές τάξεις των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών μη μπορώντας άλλο να αγνοήσουν την καταστροφική δίνη στην οποία έχουν οδηγήσει την ανθρωπότητα προσπαθούν να αντιδράσουν. Αλλά από τη μια η ελευθερία του κεφαλαίου αποκλείει τον απαραίτητο πλανητικής κλίμακας σχεδιασμό ενώ από την άλλη η μόνη «αξία» που αναγνωρίζει το κεφάλαιο είναι η ανταλλακτική. Η καπιταλιστική απάντηση στην περιβαλλοντική κρίση είναι το σχήμα της «πράσινης οικονομίας της αγοράς». Αυτή η πολιτική έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
[…]
Πέραν από το μύθο της «πράσινης οικονομίας της αγοράς», το σοσιαλιστικό οικολογικό κίνημα έχει να παλέψει ενάντια σε συγκεκριμένες πολιτικές και συγκεκριμένα:
1.α. Ενεργειακή Πολιτική
[…]
Περαιτέρω επεξεργασίες και συγκεκριμενοποιήσεις αυτών των γενικών θέσεων για το ενεργειακό θα απαιτήσουν τεχνικές επεξεργασίες του ενεργειακού προβλήματος από περιβαλλοντολογική και εργατική σκοπιά οι οποίες λείπουν και επείγουν. Το βέβαιο είναι πως καμία τεχνική λύση δεν μπορεί να αποτελέσει λύση χωρίς την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου από την άναρχη και συνεχή αύξηση των ενεργειακών αναγκών σε μια λελογισμένη και ορθολογικά σχεδιασμένη ενεργειακή πολιτική.
1.β. Διατροφική Πολιτική
Από την εποχή ήδη του Μαρξ έχει τεθεί το ιστορικό πρόβλημα της αναντιστοιχίας απέναντι στην αλματώδη αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού στη Γη και της πεπερασμένης έκτασης των καλλιεργήσιμων εδαφών και βοσκοτόπων του πλανήτη. To 1973 ήδη, o Ε. Mandel σημείωνε ότι «Όσον αφορά την πληθυσμιακή έκρηξη, όλες οι μέχρι τώρα εμπειρίες δείχνουν ότι είναι κοινωνικό κι όχι αναπόφευκτο βιολογικό φαινόμενο. Ας αρχίσουμε εξασφαλίζοντας την κοινωνική απελευθέρωση της πλειοψηφίας του πληθυσμού των ημιαποικιακών χωρών, εισάγοντας υποχρεωτική δωρεάν εκπαίδευση, βγάζοντάς τους από την καθυστέρηση, την άγνοια, τη φτώχεια, την αγραμματοσύνη και τις προλήψεις.[…] Αναμφίβολα ένας έλεγχος των γεννήσεων […]θα είναι απαραίτητος για τη συνεχή καλυτέρευση της ζωής σε αυτές τις χώρες. Αλλά θα πρέπει να συνδέεται με μια πλανητικού επιπέδου αλλαγή στις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές δομές». E. Mandel «The dialectic of growth»
[…]
1.γ. Δομημένο Αστικό Περιβάλλον
[…]
Η αντιστροφή των σχέσεων Η αντίστροφη σχέση μεταξύ πόλης και υπαίθρου στον Τρίτο Κόσμο – όπου το 70% του πληθυσμού είναι ακόμη αγρότες – θα βαθύνει βαθαίνει τις ταξικές διαφοροποιήσεις και ανισότητες. Ήδη στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, η μαζική μετακίνηση στις υπό δημιουργία μεγα-πόλεις σε μια εποχή οικονομικής κρίσης, όπου δεν υπάρχουν ευκαιρίες απασχόλησης, δημιούργησε μεγάλες φτωχογειτονιές, παραγκουπόλεις και γκέτο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία φαινομένων κοινωνικής αποσύνθεσης και έντονων κοινωνικών συγκρούσεων.
[…]
Επιδιώκουμε:
[…]
δ) Κεντρική, δημόσια, κοινωφελούς χαρακτήρα και υπό εργατικό έλεγχο διαχείριση των απορριμάτων και της ανακύκλωσης. Μέτρα για τη μείωση των απορριμάτων στην πηγή (παραγωγή συσκευασία)
2. Ελλάδα 2018-21: το περιβαλλοντικό ζήτημα στο προσκήνιο
2.α. Το νομοσχέδιο για τον «Εκσυγχρονισμό της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας»
[…]
Συγκεκριμένα, ο νόμος:
· […]
· Παραβιάζει ακόμα και αυτές τις δειλές και ανεπαρκείς Ευρωπαϊκές οδηγίες, όπως αυτή για την Προστασία Οικοτόπων και Ειδών 92/43/ΕΟΚ, για την προστασία των άγριων Πτηνών 2009/147/ΕΚ, για τα Νερά 2000/60, για την Θαλάσσια Στρατηγική στη Μεσόγειο 2008/59, και Διεθνείς Συμβάσεις όπως τη Σύμβαση Ραμσάρ για τους Υγροτόπους, τη Συνθήκη της Βαρκελώνης για την Προστασία της Μεσογείου κ.α., τις οποίες υποκριτικά και κάτω από την πίεση του οικολογικού κινήματος συνυπέγραψαν οι αστικές κυβερνήσεις.
[…]
2.β. Ενεργειακή πολιτική: Ελεύθερα βουνά χωρίς αιολικά
Η διαχείριση του ενεργειακού ζητήματος από τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ στηρίχτηκε στις ευρωπαϊκές πιέσεις για «απολιγνιτοποίηση» μια πολιτική ποσοστόσεων, που αντί να αφήνει τους λιγνίτες στο φυσικό χώρο αποθήκευσης του κύκλου του άνθρακα, δηλαδή στο υπέδαφος, καθορίζει ποια χώρα έχει «δικαίωμα» να τους κάψει. Κλείνοντας τα μάτια στον προφανή παραλογισμό ότι η καύση του ελληνικού λιγνίτη στη Γερμανία αντί στην Ελλάδα επιβαρύνει λιγότερο το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αυτές οι πολιτικές χρησιμοποιήθηκαν ως πρόσχημα για τη διάλυση της ΔΕΗ και την παραχώρηση των δραστηριοτήτων της στα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα της ενέργειας, με πιο πρόσφατη την ιδιωτικοποίηση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ.
[…]
2.δ. Οι δασικές πυρκαγιές του καλοκαιριού 2021
[…]
Η κυβέρνηση της ΝΔ δείχνει αποφασισμένη να ασχοληθεί με την κλιματική αλλαγή μόνο κατ’ επίφαση: κατά τις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2021 η μόνη μέριμνα ήταν η αποφυγή ανθρώπινων θυμάτων (στόχος ο οποίος τελικά δεν επετεύχθη). Οι τεράστιες καταστροφές σε Εύβοια και Αττική, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα, δημιουργούν ένα ζοφερό τοπίο και κάνουν ξεκάθαρη τη χρεοκοπία του νεοφιλελεύθερου κράτους, με ένα μηχανισμό που αδυνατεί να πράξει τα στοιχειώδη, όχι για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά ακόμα ούτε και της ατομικής ιδιοκτησίας, στην οποία είναι ταγμένα τα καπιταλιστικά κράτη. Οι κρατικές αποζημιώσεις για τις καταστροφές (έμμεση παραδοχή ότι για την έκταση των φαινομένων και τις ζημιές δε φταίει μόνο η κλιματική αλλαγή, αλλά και η καταστροφική πολιτική του αστικού κράτους όσον αφορά το περιβάλλον και τη δόμηση) είναι εξαιρετικά ισχνές, παραπέμπονται συχνά στις ελληνικές καλένδες και σε κάθε περίπτωση δεν αποτελούν περιβαλλοντική πολιτική. Το νέο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας συνεχίζει στην ίδια κατεύθυνση, με έμμεση παραδοχή της αδυναμίας πρόληψης των φαινομένων. Η τακτική που ακολουθήθηκε στην Εύβοια με την παραχώρηση των καμένων εκτάσεων σε επιχειρήσεις για «αναδάσωση» και «αξιοποίηση» για 50 χρόνια δίνει τον τόνο: οι καταστροφές είναι ευκαιρία για το κεφάλαιο να επεκταθεί σε νέα πεδία, να κερδοφορήσει εις βάρος της κοινωνικής πλειοψηφίας, η οποία θα κληθεί ποικιλοτρόπως να πληρώσει το λογαριασμό.
