Συμβολή για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα και κίνημα

Χρήστος Ανδρικόπουλος

Για τον γάμο και την τεκνοθεσία στα ομόφυλα ζευγάρια

1. Υποστηρίζουμε το δικαίωμα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας για ισότητα στο γάμο και στην τεκνοθεσία, και εν γένει κάθε δικαίωμα που διεκδικεί επειδή βελτιώνει τις συνθήκες ζωής των πιο φτωχών μελών της, τα οποία δεν έχουν τις ίδιες προσβάσεις και την αποδοχή που έχουν τα πιο προνομιούχα κομμάτια. Αποδυναμώνει στερεότυπα και διακρίσεις και λειτουργεί υποστηρικτικά για τα θύματα βίας και εκφοβισμού. Ταυτόχρονα, διαμορφώνει πιο δημοκρατικές αντιλήψεις στους καταπιεσμένους και ένα κοινό πεδίο σεβασμού στο διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, στην ταυτότητα φύλου και στους διαφορετικούς τύπους κοινωνικών, συντροφικών και ερωτικών σχέσεων, πέρα των καπιταλιστικά κυρίαρχων πατριαρχικών και ετεροκανονικών προτύπων.

Πιο ειδικά, θεωρούμε ότι είναι σημαντικό πως αποδυναμώνεται στην συνείδηση των καταπιεσμένων ο μύθος του θεσμού της οικογένειας ως «καταφύγιο» από την βαρβαρότητα αυτού του συστήματος. Η πατριαρχική οικογένεια ως θεσμός διαιωνίζει την καταπίεση της γυναίκας λόγω της αδούλωτης οικιακής εργασίας και της εξάρτησής της από την άντρα, την υποδούλωση των παιδιών στον γονεϊκό έλεγχο αλλά και την καπιταλιστική αλλοτρίωση. Η οικογένεια άλλωστε είναι κοινωνικός θεσμός και όχι φυσικός. Έχουν υπάρξει στην ιστορία της ανθρωπότητας μια τεράστια πολυμορφία οικογενειών, μέσα στην οποία η πυρηνική οικογένεια είναι το προϊόν μιας συγκεκριμένης ιστορικο-κοινωνικής εξέλιξης. Ακόμα και σήμερα συνυπάρχουν διαφορετικά μοντέλα οικογενειακών σχέσεων.

2. Η κυβέρνηση έφερε τη νομοθετική ρύθμιση για την επέκταση του πολιτικού γάμου στα ομόφυλα ζευγάρια και μαζί μια σοβαρή κρίση εντός της. Η ΝΔ αποφάσισε να μην επιβάλει κομματική πειθαρχία για την ψήφιση του νομοσχεδίου γιατί την ενδιαφέρει το κοινωνικά συντηρητικό, φοβικό και θρησκόληπτο ακροατήριο της δεξιάς και ακροδεξιάς και προσπαθεί να το κατευνάσει.Απ’ την άλλη παίζει και με την ατζέντα της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης για να αποσπάσει συναίνεση απ’ την ίδια διεμβολίζοντας την.

Η κρίση εντός της κυβέρνησης προσιδιάζει στις δύο διαφορετικές γραμμές που διαφαίνονται εντός της αστικής τάξης για το ζήτημα αυτό. Η μία είναι η «συντηρητική» τάση και η άλλη είναι η «εκσυγχρονιστική». Η «αναχρονιστική» τάση της αστικής τάξης έχει μια πατριαρχική αντίληψη για την διαιώνιση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και κυριαρχίας. Σ’ αυτήν ανήκει και ο χώρος της ακροδεξιάς που βρίσκεται σε διεθνή άνοδο και συγκροτεί ένα αναδυόμενο ρεύμα λαϊκισμού-συντηρητισμού αμφισβητώντας τα δικαιώματα και τους αγώνες του φεμινιστικού και ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος. Από την άλλη, η «εκσυγχρονιστική» τάση υπερασπίζεται μια ατζέντα ως προς την επέκταση του διευθυντικού προνομίου αλλά και των νεοφιλελεύθερων ιδεολογημάτων της ισότητας ευκαιριών και της αριστείας, απαξιώνοντας την ριζοσπαστική χρήση των δικαιωμάτων της κοινότητας για την κοινή ισότητα των από κάτω. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι παρά τις όποιες παραχωρήσεις δίνει ο καπιταλισμός, που είναι αποτέλεσμα των αγώνων των καταπιεσμένων, δεν αλλάζει ότι προωθεί την κοινωνική βαρβαρότητα και τον συντηρητισμό για να διαιωνίζει την καταπίεσή του.

3. Η αναμενόμενη τοποθέτηση της εκκλησίας για το ζήτημα αυτό είναι αντιδραστική: συνδέει το γάμο και την τεκνοθεσία παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια ως πράξη που δεν συνάδει με τους υπαρκτούς έμφυλους ρόλους μητέρα-πατέρα στη βάση της φύσης και της θεϊκής θέλησης. Θέλει να διχάσει τους από κάτω με την πρόταση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος και να ενισχύσει αντιδραστικές-σκοταδιστικές απόψεις. Το δικαίωμα πίεσης που έχει η εκκλησία σε νομοθετικές επιλογές της πολιτείας δείχνει ότι δεν έχει ολοκληρωθεί εντός χώρας ο αναγκαίος διαχωρισμός εκκλησίας-κράτους, αλλά και τους κοινωνικούς και υλικούς δεσμούς που έχει με τμήματα του πληθυσμού, που επηρεάζονται από θρησκόληπτες, αντιεπιστημονικές και σκοταδιστικές αντιλήψεις σε διάφορα κοινωνικά θέματα. Ενδεικτική είναι η επιρροή της και από την εύνοια ισχυρών τμημάτων του κλήρου προς δίκτυα εκλογικής πελατείας των κομμάτων της δεξιάς και της ακροδεξιάς.

4. Το ΚΚΕ είναι ενάντια στο γάμο και στη τεκνοθεσία στα ομόφυλα ζευγάρια, διότι θεωρεί ότι είναι αντικειμενικές συνθήκες η μητρότητα και η πατρότητα και ότι με την ρύθμιση αυτή καταργούνται. Με την ομοφοβική αυτή του στάση διαιωνίζει ηθικολογικές, πατριαρχικές και συντηρητικές κομφορμιστικές αντιλήψεις του καπιταλισμού ως πρότυπα εργατικής ηθικής. Υποστηρίζει την «ιερότητα» της μητρότητας ενώ ως κατασκευασμένος μύθος του καπιταλισμού και της πατριαρχίας διασφαλίζει την διπλή καταπίεση του γυναικείου φύλου. Εκπροσωπεί το ρεύμα του συντηρητικού εργατισμού εντός του ρεφορμισμού. Η τοποθέτησή του δεν απηχεί μόνο σε συντηρητικές αντιλήψεις που υπάρχουν εντός της εργατικής τάξης, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο συγκροτείται εσωτερικά η γραφειοκρατία εντός του σε επίπεδο κοινωνικής σύνθεσης. Διασπά τους από κάτω και αποτελεί ανάχωμα στην πάλη τους για την διεύρυνση των δικαιωμάτων και στην δυναμική της κοινωνικής απελευθέρωσης. Ταυτόχρονα, η θέση του ΚΚΕ έχει τις ρίζες της και στον ρόλο της πατριαρχικής οικογένειας στην διαιώνιση του status quo και της γραφειοκρατίας στα σταλινικά καθεστώτα και στην πολιτική των λαϊκών μετώπων.

5. Προφανώς, η μεταρρύθμιση αυτή δεν λύνει το σύνολο των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Διεκδικούμε την επέκταση της καθολικής πρόσβασης αλλά και με ειδικές πολιτικές στα μέλη της κοινότητας, σε δημόσια υγεία και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, σε δημόσια παιδεία και στέγαση, σε σταθερές σχέσεις εργασίας και κοινωνική ασφάλιση, τομείς που βάλλονται από τις αστικές κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων. Ιδιαίτερα για το ΕΣΥ, πρέπει να καλύπτει δημόσια και δωρεάν την θεραπεία φυλομετάβασης και περίθαλψη για τα τρανς άτομα. Η επέκταση αυτή βοηθά στην κοινωνικά ισότιμη κάλυψη των αναγκών και επιθυμιών των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και έρχεται σε ρήξη με κοινωνικές και θεσμικές διακρίσεις και αποκλεισμούς που υπάρχουν εις βάρους τους εντός στους χώρους εργασίας, υγείας, παιδείας και δημοσίων θεσμών. Ταυτόχρονα, τα δικαιώματα που απορρέουν από την ισότητα στο γάμο και στη τεκνοθεσία πρέπει να επεκταθούν στις σχέσεις με ελεύθερη συμβίωση καθώς και να περιλαμβάνουν την τρανς γονεϊκότητα. Τέλος, θα πρέπει η σημερινή συζήτηση να συνδεθεί με την πολιτικής της αποϊδρυματοποίησης της παιδικής στέγης και της δημιουργίας δομών προσωρινής φιλοξενίας υπό εργατικό έλεγχο.

Σύνδεση τάξης-φύλου-φυλής-σεξουαλικότητας

6. Τα δικαιώματα που κατακτούνται σήμερα μπορούν να διαμορφώσουν την συνθήκη ώστε οι από κάτω να κατανοήσουν ότι με την απόκτησή τους τελικά δεν σταμάτησε η καταπίεση τους και ότι πρέπει να ανατρέψουν το σύστημα αυτό. Γι΄ αυτό οι κοινωνικές και οι πολιτικές πρωτοπορίες χρειάζεται να δημιουργούν μεταβατικές απελευθερωτικές προσεγγίσεις και αιτήματα ενάντια στον ίδιο τον καπιταλισμό, που από τη φύση του διαιωνίζει το σεξισμό, την ομοφοβία, την τρανσφοβία, την κοινωνική αλλοτρίωση και απομόνωση, την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, την πατριαρχία και την ετεροκανονικότητα.

Τα άμεσα αιτήματα συνδέονται με τα στρατηγικά με το επαναστατικό μεταβατικό πρόγραμμα για την ανατροπή του καπιταλισμού, μέσω της αυτοοργάνωσης και της ενότητας της εργατικής τάξης, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνικότητας, θρησκείας και σεξουαλικού προσανατολισμού, με σκοπό την δημιουργία μιας ελεύθερης και αταξικής κοινωνίας των ισότιμων συνεταιρισμένων παραγωγών. Ένα αναβαθμισμένο αίτημα που πρέπει να επιβάλλεται από τους σημερινούς ταξικούς και έμφυλους αγώνες είναι η διεύρυνση και η δημιουργία νέων δημόσιων δομών κοινωνικής αναπαραγωγής με εργατικό και κοινωνικό έλεγχο. Ο εργατικός και κοινωνικός έλεγχος πρέπει γενικά να επιδιώκεται από την εργατική τάξη σ’ ότι αγαθό και υπηρεσία παράγεται από την εργασία της.

Με τις δομές κοινωνικής αναπαραγωγής αμφισβητείται ο ρόλος της πυρηνικής καπιταλιστικής οικογένειας και οι επίσημες συμβάσεις της (π.χ. γάμος), διότι αυτές αντικαθιστούν βασικές λειτουργίες της (π.χ. εκπαίδευση παιδιών, διατροφή κ.ά.). Ο θεσμός της οικογένειας σήμερα βρίσκεται σε κρίση αλλά δεν αναιρείται ότι είναι ένας θεσμός διαιώνισης της καπιταλιστικής αλλοτρίωσης, διότι εντός των μελών της αναπαράγονται σχέσεις οικονομικής, κοινωνικής και συναισθηματικής εξάρτησης, σε επίπεδο έμφυλων και κοινωνικών ιεραρχήσεων και ρόλων. Δεν μπορεί πάντως να προβλεφθεί πως θα είναι στο σοσιαλισμό οι νέες μορφές ερωτικών-σεξουαλικών και κοινωνικών σχέσεων, ισότιμων, αυτοοργανωμένων και ελεύθερων, αλλά αυτές οι σχέσεις δεν θα προκύψουν από τους καπιταλιστικούς οικονομικούς και κοινωνικούς καταναγκασμούς. Τα παιδιά πάντως θα είναι ανεξάρτητα μέλη της κοινωνίας και θα μεγαλώνουν ως συλλογική έγνοια των μελών της.

Ενάντια στην εμπορευματοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών των μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, από τις οποίες κερδοφορούν σήμερα καπιταλιστές, ακόμα και μέλη της κοινότητας, χρειάζονται δημόσιες δομές κοινωνικής φροντίδας. Η δημιουργία τους βοηθά στην ψυχοκοινωνική και συναισθηματική στήριξη των μελών της από διακρίσεις και κακοποιητικές συμπεριφορές που έχουν δεχτεί, σε επίπεδο ενημέρωσης και φροντίδας για ζητήματα σεξουαλικότητας και φύλου (π.χ. μεταδιδόμενα νοσήματα κ.ά.), κοινωνικοποίησης από προβλήματα απομόνωσης που μπορεί να βιώνουν κ.ά.

Τέτοιες δομές πρέπει να λειτουργούν στον αντίποδα του μοντέλου της πολιτικής ΜΚΟ, της συγκεντρωτικής διοίκησης ή της δημοκρατικής συνδιοίκησης. Με τον εργατικό-κοινωνικό έλεγχο των δομών αυτών οι από κάτω εφαρμόζουν το μοντέλο εξουσίας, ενότητας, δημοκρατίας μιας άλλης κοινωνίας που θα ανταποκρίνεται στις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες. Έτσι, διευθύνουν και παίρνουν πίσω τον πλούτο που παράγουν. Ανακατανέμουν ισότιμα, πολύχρωμα και διευρυμένα ανάγκες και ρόλους αμφισβητώντας το διευθυντικό προνόμιο και τις γραφειοκρατικές ιεραρχίες. Καθορίζουν με αντίστοιχο τρόπο το επιστημονικό πλαίσιο των δομών αυτών, ενάντια σε κανονιστικές και καταπιεστικές προσεγγίσεις με χειρότερο παράδειγμα τις θεραπείες μεταστροφής.

7. Τα αιτήματα αυτά μπορεί να διεκδικηθούν από μια εργατική τάξη που είναι σήμερα πιο ευρεία, πολύχρωμη και πολυεθνική. Αλλά είναι σήμερα πιο κατακερματισμένη, με πιο χαμηλή συνείδηση της θέσης της και με τεράστιο έλλειμμα συλλογικών εμπειριών αγώνα.Τα πρωτοπόρα και συνειδητά τμήματά της είναι σε καλύτερη θέση να συνδέσουν τους αγώνες των εργαζομένων με τους αγώνες για το φύλο, τη φυλή και την σεξουαλικότητα. Μια τέτοια εμπειρία ήταν η σύνδεση του ταξικού κινήματος οργής για το έγκλημα στα Τέμπη με την απεργία της 8ης Μάρτη. Η ενότητα των αγώνων επιτυγχάνεται μ’ ένα συμμαχικό μπλοκ δυνάμεων της ανατροπής που σ’ αυτό έχει κεντρικό ρόλο η εργατική τάξη, που αξιοποιεί τα εργαλεία των κοινωνικών κινημάτων, που συνεργάζεται ισότιμα με τους υπόλοιπους καταπιεσμένους/ες, σεβόμενη την αυτονομία τους στο πεδίο του λόγου και της πρακτικής, για την απελευθέρωση της ανθρωπότητας.